ʻAuhea ʻoukou e nā kama o ka poʻe kūpuna, nā kama hoʻi nona nā ʻiawe i kanu ʻia iho ma ka lepo hemolele o kēia pae ʻāina mai Kumukahi a i Lehua aku. Eia nō au, kāu wahi mea kākau, ke hoʻolaha aku nei i kēia moʻolelo nei e pili ana i ka pāʻani i kamaʻāina iā kākou a pau, ʻo ia nō hoʻi ʻo Hide-and-Seek. ʻOiai ua kamaʻāina ʻē ua pāʻani nei iā kākou, e hoʻāʻo ana nō au e hōʻike aku i ka hoʻololi ʻana a ko kākou poʻe kūpuna i ua pāʻani nei a i kona lilo ʻana i pāʻani Hawaiʻi. No laila, e kuʻu hoa heluhelu, e pāʻani kāua, a ʻimi aku nō hoʻi i nā mea peʻe, nā ʻano hiʻohiʻona hoʻi e kū ai ʻo kēia pāʻani ma kona ʻano Hawaiʻi.
E like me kaʻu i hoʻopuka mua aku ai o luna aʻe nei, he moʻolelo nō kēia no ka pāʻani i hoʻohawaiʻi ʻia no Hide-and-Seek hoʻi. ʻO Peʻepeʻe Akua nō naʻe ka inoa Hawaiʻi o ua pāʻani nei. Ma ka inoa haole e ʻike ʻia ai ka mea e huli ana i ka poʻe peʻepeʻe ma ka inoa ʻo Seeker. Ma ka inoa Hawaiʻi naʻe e ʻike ʻia ai ʻo ia ma ka inoa ʻo Akua. He ʻokoʻa loa ka noʻonoʻo no ka mea ma ka haole, ua akāka maila ka manaʻo o Seeker, ʻo ia ke huli hele aku i nā mea peʻepeʻe. Ma ka Hawaiʻi naʻe, hoʻopuka ʻia aku nō ʻo Akua, a he mau manaʻo ko kēia huaʻōlelo. No ke kuhi ʻana aku i ka mea nona ka mana o ka pāʻani paha i hoʻohana ʻia ai ia huaʻōlelo. Eia naʻe, ʻike ʻia nō ka ʻokoʻa o ka haole me ka ʻokoʻa o ka Hawaiʻi. ʻO ka lua hoʻi, aia nō i ka pāʻani ʻana mai. Ma ka haole nō e helu ʻia ai nā kekona he ʻumi no ka poʻe e peʻepeʻe aku ai. A i ka pau ʻana o ia mau kekona he ʻumi, a laila e huli hele aku nō ka Seeker i ka poʻe e peʻepeʻe mai nei. Ma ka Hawaiʻi nō naʻe e mele ʻia ai kekahi mele. I ka wā e mele ʻia ai ke mele, kūlou nō ka mea nāna e huli hele kamaliʻi, ʻo ia hoʻi ke Akua, a kuʻikuʻi pū ʻia aku kona kua e kekahi. I ka wā e kuʻikuʻi ʻia ana ke kua, mele ʻia nō hoʻi kēia mele i ʻōʻili maila i koʻu hoʻolohe ʻana aku i kekahi līpine ma Ka Leo Hawaiʻi. ʻO Alice Nāmakelua ka mea nāna kēia mele o ka laha ʻana aku ma luna o ka lekiō. Nāna nō hoʻi kēia pāʻani i kaʻanalike mai.
Kuʻikuʻi
Kāmūmumu
Holo i uka
Holo i kai
Holo i kou wahi e peʻe ai
A nalo loa
I ka wā e mele ʻia aku ai nei mele a e kuʻikuʻi ʻia ai ke kua o ke Akua, ʻo ia nō ka wā e peʻepeʻe aku ai nā kamaliʻi a huna. ʻO ka mea pōhihihi iaʻu, e kuʻu hoa heluhelu, ʻaʻole i maopopo ka hana e koho ʻia ai ka mea e lilo ana ʻo ia ke Akua. No laila, inā he ʻike kou e akāka ai kēia pōhihihi, e ʻoluʻolu, e kaʻana mai i kou ʻike, i akāka leʻa maila kēia pāʻani iā kākou.
ʻO ke mele nō kekahi mea e ʻokoʻa mai ai ke ʻano o ia pāʻani no ka mea hoʻohana nui ʻia ke mele ma nā ʻano like ʻole ma ke ao Hawaiʻi. Hoʻohana ʻia nō ke mele no nā pāʻani Hawaiʻi like ʻole e like me ka Hei a me ka Hoʻolele Lupe, a ia mau mea aku. No laila, me he mea lā, ua komo maila kekahi loina Hawaiʻi, ʻo ke mele nō, i loko o kēia pāʻani i mea e kū ai ʻo ia ma ke ʻano he pāʻani Hawaiʻi.
I loko o kēia mau mea e ʻokoʻa ai ʻo Peʻepeʻe Akua, ma hope o ka huli hele ʻana i nā mea e peʻe mai ana, ua like nō ka hana ma hope, ʻo ka mea i loaʻa mua i ke Akua, ʻo ia ka mea e lilo ai ʻo ia ke Akua. A hoʻomau ʻia aku ka pāʻani a i ka napoʻo mai o ka lā.
Eia kekahi manaʻo e pūailewa mau nei i loko oʻu. Nui nō ka lohe ʻana aku o kuʻu mau pepeiao i ka poʻe nona ka makemake e makeʻe a mālama paha i nā pāʻani Hawaiʻi maoli, nā pāʻani e ola mau nei hoʻi mai ka wā kahiko mai, e like me ke kōnane ʻoe, ka nāʻū ʻoe, ka ulu maika ʻoe, a me ka pūnehenehe ʻoe. A i kekahi manawa, ʻaʻole makemake ʻia ke komo ʻana mai o nā pāʻani haole i loko o ke ao Hawaiʻi o nalowale aku auaneʻi kēia poʻe pāʻani kahiko. E ʻike ʻia ana ua mau pāʻani haole nei ma ke ʻano he mea hoʻokolonaio, he mea ʻino nō hoʻi. Eia naʻe, inā nō i hoʻololi ka poʻe Hawaiʻi i ia pāʻani i mea e ʻano Hawaiʻi ai ua pāʻani nei, a laila ʻaʻole anei ia he mea Hawaiʻi? I kuʻu wahi manaʻo, e kuʻu mea heluhelu, ma muli o ka ʻae ʻana mai a hoʻohawaiʻi ʻana aku i kēia pāʻani, paʻa iho nō koʻu manaʻo, he pāʻani Hawaiʻi nō ia no ka mea ʻike ʻia ko ka poʻe kūpuna ʻaʻapo ʻana aku i ua pāʻani haole nei a hoʻololi aʻela no ka makemake o lākou. ʻIke pū ʻia, aia i ka poʻe kūpuna ka mana e hana ai e like me ko lākou makemake no ka mea ua paʻa ka mole holoʻokoʻa o lākou e kū ai lākou ma ke ʻano he Hawaiʻi. No laila, me ia manaʻo, mahalo loa aku au i ka mālama i nā pāʻani kahiko me ka ʻole o ka loli ʻana mai. Eia naʻe, mahalo nō hoʻi aku au i ka ʻaʻapo ʻana mai a hoʻololi ʻana aku o ko kākou poʻe kūpuna i nā pāʻani haole, e like me Peʻepeʻe Akua, i pāʻani Hawaiʻi. He mea ia e hoʻonui aʻe ai a hoʻoholomua ai i ka Lāhui Hawaiʻi. A ʻo ia ke kumu, he mahalo wale nō koʻu.
© Kaimana Kawaha 2019
