I kēia au e holo nei, aia he mau nīnau e nunenune ai ke poʻo no ka pono o ka Lāhui Hawaiʻi. A i holomua mau loa ai ka Hawaiʻi ma kēia au i hihia i ke kuanaʻike o ke aupuni e noho hewa ana i ka ʻāina kūʻokoʻa nei ʻo Hawaiʻi, maliʻa paha he alahele kīkeʻe ka mea e waele ai, i loaʻa ka pane no kekahi nīnau nui i hao wale maila i ka naʻau o kēia wahi keiki Hawaiʻi ponoʻī. Akā ʻaʻohe nō oʻu kānalua i ka pohihihi o kēia nīnau aʻu e hāpai aku ana i mua o ʻoukou e kuʻu mau makamaka heluhelu o ka Lāhui Hawaiʻi. ʻO ke Ea o ke kanaka i ʻaeʻoia ai kona ola, he ala kīkeʻe nō hoʻi paha ka hele ʻana a loaʻa ʻo ia. No laila, eia kuʻu nīnau iā ʻoukou, pehea kākou e ʻike ai i ke Ea o ke kanaka i ʻaeʻoia ai kona ola? A pehea e kanu ʻia ai kēia ʻōlelo laha loa iā kākou, “Kūlia i ka nuʻu i mau ke Ea o ka ʻāina i ka pono” i loko o ko kākou poʻe Hawaiʻi noʻonoʻo ʻana?
ʻOiai ke kanu ʻia nei a laha loa ke kuanaʻike o ke aupuni noho hewa, ʻo ia o ʻamelika, ma luna o kākou poʻe Hawaiʻi, a ma loko o ka manaʻo ʻana no ka pono o ka Lāhui Kanaka Hawaiʻi, pehea hoʻi kākou e kūlia aku i ko kākou nuʻu, ʻaʻole i ko iala? No ka Hawaiʻi hoʻi, he ala ʻokoʻa paha kā kākou e hele ai i hōʻea kākou i ke kūlana ʻaeʻoia o ke kanaka, a i Ea aʻe nō. I ke koikoi ʻia ʻana mai o kēia nīnau pāhaʻohaʻo, komo pū hoʻi ka manaʻo o ua aupuni hewa lā, kohu ʻanoʻano i poholalo ʻia i loko o ka noʻonoʻo o kākou Hawaiʻi. ʻO ia hoʻi ka mākia laha, ka mea e pae ai i ka nuʻu o ʻamelika, a loaʻa ka american dream, ʻo ia ka hele ʻana a ʻaeʻoia ke kanaka ma o ka lako kālā. Ua manaʻo ʻia paha ʻo ka lako kālā ka mea e loaʻa ai ke Ea i ke kanaka. A inā ʻo ka lako kālā ka mea e kuhi aku, ua hōʻea nō ʻo ia i ke kūlana o ke ola ʻaeʻoia, ʻo ke Ea nō hoʻi o ia kanaka, aia hoʻi i ka lako kālā. ʻAʻohe paha aʻu pane.
Eia naʻe, no ka pono o ka Hawaiʻi, ʻo kēia anei nō ka nuʻu a kākou e kūlia ai? I hōʻea ai ke kanaka Hawaiʻi i ke kūlana o ia mea he kanaka ʻaeʻoia, he koina paha ka lako kālā? Eia naʻe ma kekahi ʻaoʻao ʻokoʻa, ke ʻōlelo kākou: “Kūlia i ka nuʻu i mau ke Ea o ka ʻāina i ka pono,” aia nō paha ke Ea o kākou i ka ʻŌlelo ʻoiaʻiʻo o ua ʻāina nei. A inā ʻo ke Ea i ka ʻŌlelo Hawaiʻi ka mea e ʻaeʻoia ai ko kākou ola, he nuʻu paha ia Ea o ka ʻŌlelo Makuahine e mau loa ai ka pono o kākou Lāhui Hawaiʻi. ʻO ia kūlana ʻaeʻoia o ka Hawaiʻi, aia nō paha i ke Ea o kāna ʻŌlelo e hoʻomau a hoʻōla ai i ka pono o ka Lāhui Hawaiʻi. Akā, inā mau nō ke alakaʻi ʻana mai o ke kuanaʻike ʻamekila i ka noʻonoʻo, ʻo ke Ea i ke kālā ka mea e kō ai ia kūlana, ʻaʻole anei? ʻO ke kālā paha ka mea e lani ai ʻo luna a honua ai ʻo lalo. ʻAʻole paha kākou e ʻike.
Inā ke hōʻoia ʻia nei kou ola i ka mākia a ʻamelika, ʻo ia hoʻi e Ea ke kanaka i ke kālā, ua kanu ʻiʻo ʻia nō paha ka ʻanoʻano o ke kuanaʻike haole o ʻamelika i loko o ka noʻonoʻo. Ma laila paha ka pohihihi loa o kēia nīnau nui aʻu e hāpai nei i mua o ʻoukou. Eia naʻe, inā ʻo ke Ea i ka ʻŌlelo Makuahine ka mea e hōʻike aku ai ua ʻaeʻoia ka Lāhui, a ʻaʻole kā hoʻi ʻo ka lako kālā, hemo ʻia ka mākia o ʻamelika mai loko o ko kākou noʻonoʻo ʻana a kanu hou ʻia ka noʻonoʻo o ka Hawaiʻi e “Kūlia i ka nuʻu i mau ke Ea o ka ʻāina i ka pono.”
© Kawailehua Hamberg 2019
