Ka Ulu Hoi

Na wai lā e hoʻōla i ke aloha e mālama i kā kākou ʻōlelo makuahine i nā ʻohana i pōmaikaʻi ʻole ʻia i ka hānai ʻia ʻana ma ka ʻōlelo Hawaiʻi mai ka puʻā o ka makuahine a puka i kēia ao mālamalama a kākou e ola nei? Ke ʻike nei kākou i ka ʻoi aku o ka nalowale ʻana o ke aloha e aʻo i ka ʻōlelo Hawaiʻi i nā keiki ʻōpio i kēia mau lā. I ka wā i huki ʻia ai ka hae Hawaiʻi i lalo a kau ka hae ʻAmelika ma luna ona, me he mea lā ua hopu pū ʻia ko kākou ʻiʻini a haʻaheo e kūpaʻa ai ma hope o kā kākou ʻōlelo hiwahiwa.

No laila, eia kaʻu ʻōlelo paipai iā ʻoe, kuʻu hoa makamaka e heluhelu nei i neia moʻolelo. E hoʻomau i ka noke ʻana i ka hoʻonaʻauao ʻana i kā kākou ʻōlelo Hawaiʻi a moʻokūʻauhau kekahi i mea e pili pū ai nā mākua a me nā keiki. He lāhui ikaika kākou, a penei e ʻoi aku ai ka ikaika o nā mākua a me nā keiki Hawaiʻi. E kau pū kākou ma kēia ala hoʻonaʻauao i ʻoi aku ai ko kākou mākaukau e ʻōlelo Hawaiʻi i nā keiki. Pēlā e hōʻoia ai nā keiki i ko lākou mau pilina ma ke ʻano he Hawaiʻi lākou. Pehea ana kākou e hōʻike ai i ka ʻiʻini a me ke aloha e mālama ai i ka ʻōlelo a me ka moʻolelo pū o ko kākou mau kūpuna, i ili aku ia ʻiʻini ma luna o nā ʻōpio? Penei paha:

1.  ʻIke ʻia ke keiki ma kāna ʻōlelo makuahine. Inā he ʻoiaʻiʻo kēia, he nele ka loaʻa i ka poʻe i ʻōlelo Hawaiʻi ʻole i kā lākou mau keiki. He pono ka hoʻāla ʻana i ka pilina o ka makua a me kāna keiki i hoʻomāhuahua ai i ka pōmaikaʻi o ka loaʻa ʻana o kā kākou ʻōlelo hiwahiwa ponoʻī. E ʻike auaneʻi ana ʻoe i ka ʻoi aku o ke kiʻekiʻe o kā kākou ʻōlelo makuahine ma mua o ka ʻōlelo Pelekānia.

2. E hoʻoulu hou ana kākou i ka pilina o nā mākua a me nā keiki ma o kā kākou ʻōlelo makamae. E mākaukau ana kākou no ka hoʻopau ʻana i nā ālaina e hiki mai ana. E nā mākua, ʻokoʻa loa  ke kakali hoʻomanawanui ʻana e aʻo mai i ka ʻōlelo Hawaiʻi, ʻokoʻa loa  ka hoʻokaʻawale ʻole ʻana i ka manawa e a aʻo mai ai i kā kākou ʻōlelo. He ʻōlelo kākoʻo kēia i nā ʻohana Hawaiʻi e pūlama i kēia pilinia ʻōlelo Hawaiʻi i loko o ka ʻohana. E hoʻāʻo pū ana kākou e kau pū ma kēia ala hoʻonaʻauao no ka hānai ʻana i nā keiki ma ka ʻōlelo Hawaiʻi.

Aia kākou i kekahi wā hulihia, akā he koho kā kākou i loaʻa ʻole i ko kākou mau kūpuna. Hiki iā kākou ke koho i ke ala kūpono ʻo ka hoʻōla ʻōlelo Hawaiʻi. Mahalo wau i kēia huakaʻi lōʻihi i kō iā kākou, akā naʻe, ʻaʻole hiki iā kākou ke kū ma ʻaneʻi. E holomua kākou i loko nō o ka paʻakikī, a hoʻokiʻekiʻe aku i kēia kuleana e mālama iā kākou iho. Inā ʻaʻole, na wai ana? 

Ke holo nei ka manawa e hoʻomaka ai i ka hoʻonaʻauao hou ʻana i nā ʻōpio Hawaiʻi ma ka ʻōlelo Hawaiʻi! Eia au ke waiho nei i koʻu manaʻolana no ia hanauna o nā pua Hawaiʻi e hahai i ke ala kūpono o ko kākou mau kūpuna, i mōhala kūpono ai kā kākou mau keiki a me nā hanauna e hiki mai ana. 

E nā mākua, e hoʻihoʻi a e kōkua aku i kāu mau keiki e kau ana ma kēia ala o ka hoʻōla ʻōlelo Hawaiʻi. Penei e ʻoi aku ai ko kākou ikaika i ka hoʻonaʻauao ʻana iā kākou iho, a pili hou me kā kākou mau keiki i loaʻa ʻole iā lākou ka pōmaikaʻi o kēia ʻōlelo hanohano. He leo mahalo kēia i nā mākua e mau ana i ka hana a e hāpai ana i ka waiwai o kā kākou ʻōlelo ʻōiwi. E kūpaʻa nō kākou ma kēia ala e like me ke kūpaʻa o ko kākou makua i loko o ka lani, ka mea nāna e hāʻawi mai nei iā kākou i kēia koho e hoʻōla ai i kā kākou ʻōlelo ponoʻī. He pono nō, he kuleana nō, a he pōmaikaʻi nō. E ola mau ka ʻōlelo Hawaiʻi.

© Kainalu Iaea 2024